مغز عصب مرکزی یکی از شاخه‌های مهم در جراحی دست و شانه است که برای ترمیم و بازسازی اعصاب آسیب‌دیده در این نواحی انجام می‌شود. اعصاب مرکزی وظیفه انتقال پیام‌های حسی و حرکتی بین مغز و اندام‌ها را بر عهده دارند، و هرگونه آسیب به آن‌ها می‌تواند باعث بی‌حسی، ضعف عضلانی یا حتی فلج دائمی شود.
یکی از شایع‌ترین آسیب‌های مغز عصب مرکزی در دست، صدمه به عصب مدیان (که در سندرم تونل کارپال تحت فشار قرار می‌گیرد)، عصب اولنار (که در سندرم تونل کوبیتال در ناحیه آرنج آسیب می‌بیند) و عصب رادیال (که در شکستگی‌های بازو ممکن است دچار آسیب شود) است. این شرایط می‌توانند باعث کاهش حس، ضعف یا حتی از بین رفتن عملکرد عضلات دست شوند. در صورت شدید بودن آسیب، جراحی برای آزادسازی عصب یا پیوند عصبی انجام می‌شود.
در ناحیه شانه، آسیب‌های اعصاب شبکه بازویی (براکیال پلکسوس) از مهم‌ترین مشکلاتی هستند که ممکن است در اثر تصادفات، کشیدگی شدید بازو یا حتی در هنگام زایمان رخ دهند. این نوع آسیب‌ها می‌توانند باعث فلج شدن بخشی از بازو و دست شوند. جراحی‌های ترمیمی، مانند پیوند عصب، انتقال عصب یا گرافت عصبی، برای بازگرداندن عملکرد حرکتی و حسی در این بیماران استفاده می‌شوند.
روش‌های جراحی مغز عصب مرکزی شامل ترمیم مستقیم عصب در صورت پارگی، پیوند عصب در صورت وجود فاصله بین دو انتهای عصب، و انتقال عصب از یک ناحیه دیگر به محل آسیب‌دیده برای بازگرداندن عملکرد است. استفاده از روش‌های میکروسکوپی در این جراحی‌ها باعث افزایش دقت و بهبود نتایج درمانی شده است.
پس از جراحی، دوره توانبخشی و فیزیوتراپی برای تحریک رشد مجدد عصب و بازگرداندن عملکرد حرکتی بسیار مهم است. رشد مجدد اعصاب به کندی انجام می‌شود و ممکن است چند ماه تا یک سال طول بکشد. با پیشرفت تکنیک‌های جراحی و روش‌های نوین درمانی، امروزه امکان بازگرداندن عملکرد در بسیاری از بیماران مبتلا به آسیب‌های اعصاب مرکزی وجود دارد.
